Britanya'nın Oxford şehrinde bulunan Avrupa'nın ortak termonükleer reaktörü Joint European Torus (JET), füzyon reaksiyonlarından elde edilen enerji miktarında yeni bir dünya rekoru kırdı. Rekor, 6 saniye süren bir çalışma periyodunda 69,26 megajoule'lik termal enerji üretimiyle gerçekleşti. Bu başarı, JET'in ITER projesinin küçük bir öncüsü olması nedeniyle, ITER'in başarısına dair umutları artırdı.
JET Avrupa Ülkelerinin Ortaklığınn Bir Ürünü
Christopher Roux (CEA-IRFM)/EUROfusion tarafından sağlanan bir fotoğrafta, bir termonükleer reaktörün iç kısmı gösteriliyor. JET, 40 yıl önce Avrupa'nın birçok ülkesinin işbirliğiyle kuruldu ve Birleşik Krallık'ın AB'den ayrılmasıyla 2021 Ekim'inde UKAEA'nın mülkiyetine geçti. Yaklaşık iki ay önce faaliyetlerini durduran JET, yakında sökülecek. Faaliyet süresi boyunca, 100.000'den fazla füzyon reaksiyonu darbesi başlatıldı.
JET, gelecekteki ITER projesi ve Avrupa'nın ilk füzyon enerji santrali DEMO gibi, döteryum-trityum karışımını yakıt olarak kullanıyor. Bu, JET'te yapılan tüm reaksiyonların ve plazmanın kontrol yöntemlerinin, ölçek farklılıkları göz önünde bulundurularak ITER'de de benzer şekilde gerçekleşeceği anlamına geliyor. Bilim insanları, JET deneyiminden yararlanarak, ITER'in ilk plazmasından itibaren stabil bir şekilde çalışmasını sağlayacak şekilde, konteyner duvarlarına zarar vermeden düzgün bir plazma kenarı oluşturmayı başardılar.
JET'in sınırlarına ulaştığı belirtiliyor. Plazma, süper iletken mıknatıslar içerecek olan ITER'in aksine, bakır tel sargılı sıradan elektromıknatıslarla tutuluyor ve büyük enerjilerle çalışamıyor. Veda deneyinde, 0,21 mg döteryum-trityum yakıtı 6 saniyede yakılarak plazma 150 milyon °C'ye ısıtıldı ve tek bir seansta rekor bir enerji miktarı üretildi. Bu, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı'nın NIF kurulumundan 20 kat daha fazla enerji üretimi anlamına geliyor.
Ancak, JET deneyinin kendi kendine yeten bir termonükleer reaksiyona ulaşmadığı, harcanan enerjinin elde edilenden çok daha fazla olduğu belirtilmelidir. Bu durumda, Amerikalılar bazı çekincelere rağmen önde geliyor. Kontrollü termonükleer füzyon bilimi, insan yapımı bir güneş yaratma ve sınırsız temiz enerji kaynağı sağlama hedefine doğru yavaş fakat emin adımlarla ilerliyor.
