Profesör Doktor Aziz Sancar, 8 Eylül 1946'da Türkiye'nin Mardin iline bağlı Savur ilçesinde doğmuş, Türk doktor, akademisyen, biyokimyager ve moleküler biyologdur. Kendisi, özellikle DNA onarımı üzerine yaptığı çalışmalarla tanınmaktadır ve bu alandaki katkılarından dolayı 2015 yılında Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştır.
Aziz Sancar Kimdir?
Profesör Doktor Aziz Sancar, Arap kökenli bir çiftçi ailesinin yedi çocuğundan biri olarak dünyaya gelmiştir. İlk ve orta eğitimini Mardin'de tamamladıktan sonra, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden 1969 yılında birincilikle mezun olmuştur. Daha sonra, iki yıl Savur'da bir sağlık ocağında hekimlik yapmış ve NATO-TÜBİTAK bursu ile ABD'ye giderek Johns Hopkins Üniversitesi'nde araştırmalarına devam etmiştir. Uyum sorunları nedeniyle kısa bir süre Türkiye'ye dönen Sancar, daha sonra eğitimini tamamlamak üzere Dallas Teksas Üniversitesi'ne gitmiştir.
Dallas'ta, moleküler biyoloji programına katılan Sancar, "fotoliyaz" adlı bir geni klonlamış ve bu genin kodladığı enzim, ultraviyole ışıkları ile zarar görmüş DNA'nın onarımını yapmaktadır. Bu çalışmaları, Sancar'a yüksek lisans ve doktora derecelerini kazandırmıştır.
1977-1982 yılları arasında Yale Üniversitesi'nin tıp fakültesinde çalışan Sancar, bu dönemde fotoliyaz enzimi çalışmalarına ara verip nükleotit kesim onarımı araştırmalarına başlamıştır. 1997 yılından itibaren Kuzey Karolina Üniversitesi'nde biyokimya ve biyofizik alanında çalışmalarını sürdürmüştür.
Profesör Doktor Aziz Sancar DNA onarımı, hücre dizilimi, kanser tedavisi ve biyolojik saat üzerindeki çalışmalarıyla tanınmaktadır. 415 bilimsel makale ve 33 kitap yayımlamış, kanser tedavisinde sirkadiyen saat kullanımıyla ödüller almıştır. 2001 yılında Amerikan Kimya Cemiyeti tarafından Kuzey Carolina Seçkin Kimyager Ödülü'ne layık görülmüş, 2005 yılında ABD Ulusal Bilimler Akademisi'ne seçilerek bu akademiye seçilen ilk Amerikalı Türk bilim insanı olmuştur.
Nobel Kimya Ödülü'nü kazandıktan sonra, Sancar bu ödülü Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti adına Anıtkabir'e teslim etmiştir. Ödül, Anıtkabir'deki Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi'nde sergilenmektedir.
Aziz Sancar, Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri vatandaşıdır ve biyokimya profesörü Gwen Boles Sancar ile evlidir. 40 yaşına kadar günde 18 saat çalışan Sancar, daha sonra bu süreyi günde 12 saate düşürmüştür.
Sancar'ın ismi, Türkiye Milli Eğitim Bakanlığı tarafından İstanbul'da 2018 yılında açılan Aziz Sancar Anadolu Lisesi'ne verilmiştir. Ayrıca, 2019 yılında İstanbul Şehir Üniversitesi'nin Mütevelli Heyeti üyeliğinden istifa ettiğini duyurmuştur.
