Maymun çiçeği, ilk kez 1958 yılında maymunlarda tespit edilen, ancak insanlara da bulaşabilen bir hastalıktır. Hastalığın insanlardaki ilk vakası 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde görülmüştür. Afrika’nın tropikal yağmur ormanlarının bulunduğu 11 ülkede, özellikle Nijerya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde yaygındır. Ancak son yıllarda, Afrika kıtası dışındaki bölgelerde de görülmeye başlamıştır. Maymun çiçeği, çiçek virüsü ile aynı aileye mensup bir DNA virüsüdür ve iki alt tipi vardır: Batı Afrika ve Orta Afrika (Kongo Havzası). Batı Afrika alt tipi, daha hafif seyreden bir hastalığa yol açarken, Orta Afrika alt tipi daha ölümcül olabilir.
MAYMUN ÇİÇEĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Maymun çiçeği hastalığının belirtileri genellikle ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın vücut ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve ciltte lezyonlar (döküntüler) şeklinde kendini gösterir. Lenf bezlerinde şişme, hastalığın en belirgin özelliklerinden biridir ve bu belirti, hastalığı çiçek, su çiçeği ve kızamıktan ayırır. Hastalığın belirtileri genellikle virüsle temastan 6-13 gün sonra ortaya çıkar. Ateşle başlayan bu belirtiler, sırt ağrısı ve aşırı halsizlik ile devam eder. Ciltteki döküntüler ise ateş başladıktan 1-3 gün sonra görülmeye başlar ve avuç içi, ayak, ağız içi, genital bölge ve gözlerde lezyonlar oluşur. Bu lezyonlar zamanla kabuk bağlayıp düşer.
MAYMUN ÇİÇEĞİ BULAŞICI MIDIR?
Maymun çiçeği virüsü, genellikle sincap, sıçan, fare gibi kemirgenlerden insanlara bulaşır. Ayrıca enfekte insanlardan veya virüsle kirlenmiş giysi, havlu, çarşaf gibi eşyalardan da bulaşabilir. Virüs, sağlıklı kişilere ciltteki görünmeyen çatlaklar, mukozalar (ağız, burun, göz) veya solunum sistemi aracılığıyla girer. İnsandan insana bulaşma ise genellikle büyük solunum damlacıkları ile olur. Bu nedenle yüz yüze, uzun süreli ve yakın temas, bulaşma riskini artırır.
MAYMUN ÇİÇEĞİ TEDAVİSİ VAR MI?
Maymun çiçeği hastalığı için özel bir tedavi olmamakla birlikte, vakalar genellikle kendiliğinden iyileşir. Ancak bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ve küçük çocuklarda hastalık ağır seyredebilir. Hastalığın tedavisinde sidofovir ve brinsidofovir gibi antiviral ilaçlar kullanılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü, çiçek aşısının maymun çiçeği hastalığından yüzde 85'e kadar koruma sağlayabileceğini belirtmektedir. Ancak çiçek aşısı, hastalığın dünya genelinde sonlanması nedeniyle 1980'den beri uygulanmamaktadır. Bu nedenle, şu anda çiçek aşısı olan kişiler 40-50 yaş üzerindedir.
SIK SORULAN SORULAR
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Maymun çiçeği nedir? | Maymun çiçeği, ilk kez 1958'de maymunlarda tespit edilen ve insanlara da bulaşabilen bir virüstür. |
| Maymun çiçeği nasıl bulaşır? | Kemirgenlerden insanlara, enfekte insanlardan veya kirlenmiş eşyalardan temas yoluyla bulaşır. |
| Maymun çiçeği belirtileri nelerdir? | Ateş, baş ağrısı, yorgunluk, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonları gibi belirtiler gösterir. |
| Maymun çiçeği hangi ülkelerde yaygındır? | Nijerya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti başta olmak üzere Orta ve Batı Afrika ülkelerinde yaygındır. |
| Maymun çiçeği insandan insana bulaşır mı? | Evet, genellikle büyük solunum damlacıkları ile insandan insana bulaşabilir. |
| Maymun çiçeği öldürücü müdür? | Hastalık genellikle kendiliğinden iyileşir, ancak bağışıklığı zayıf kişilerde ölümcül olabilir. |
| Maymun çiçeği tedavisi var mı? | Spesifik bir tedavi yoktur, ancak antiviral ilaçlarla kontrol altına alınabilir. |
| Maymun çiçeği virüsünün alt tipleri nelerdir? | Batı Afrika ve Orta Afrika (Kongo Havzası) olmak üzere iki alt tipi vardır. |
| Hangi alt tip daha tehlikelidir? | Orta Afrika alt tipi daha tehlikelidir ve ölüm oranı daha yüksektir. |
| Maymun çiçeği nasıl teşhis edilir? | Klinik belirtiler ve laboratuvar testleri ile teşhis edilir. |
| Maymun çiçeği aşısı var mı? | Çiçek aşısı maymun çiçeğine karşı koruma sağlar, ancak 1980'den beri uygulanmamaktadır. |
| Maymun çiçeği belirtileri ne zaman ortaya çıkar? | Belirtiler genellikle virüsle temastan 6-13 gün sonra ortaya çıkar. |
| Maymun çiçeği hastalığı ne kadar sürer? | Hastalık genellikle 2-4 hafta içinde kendiliğinden iyileşir. |
| Maymun çiçeği virüsü hangi hayvanlardan bulaşır? | Sincap, sıçan ve fare gibi kemirgenlerden bulaşır. |
| Maymun çiçeği cilt lezyonları nerelerde görülür? | Avuç içi, ayak, ağız içi, genital bölge ve gözlerde görülür. |
| Maymun çiçeği virüsü solunum yoluyla bulaşır mı? | Evet, solunum sistemi aracılığıyla bulaşabilir. |
| Maymun çiçeği aşısı kimlere uygulanabilir? | Şu anda çiçek aşısı uygulanmamakta, sadece 1980 öncesinde aşılanmış kişiler koruma altında olabilir. |
| Maymun çiçeği hastalığına yakalanma riski kimlerde daha yüksektir? | Bağışıklık sistemi zayıf kişiler ve küçük çocuklar daha yüksek risk altındadır. |
| Maymun çiçeği hangi bölgelerde daha yaygındır? | Orta ve Batı Afrika'daki tropikal yağmur ormanlarının bulunduğu bölgelerde yaygındır. |
| Maymun çiçeği hastalığı için alınacak önlemler nelerdir? | Enfekte kişilerle temastan kaçınmak, hijyen kurallarına uymak ve kemirgenlerden korunmak önemlidir. |
Bu tablo, maymun çiçeği hastalığı hakkında en sık sorulan soruları ve bu sorulara verilen cevapları içermektedir.
